جست و جوی تمثیل در نسخه خطی دیوان اشعار میرزا احمد متولی باشی

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر- ایران

2 دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، بوشهر، ایران

3 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، بوشهر، ایران.

چکیده

یکی از انواع ادبی تمثیل است. در تاریخ ادب فارسی بسیاری از شعرا و نویسندگان تمثیل را به عنوان قالبی جهت بیان افکار و عقاید خود برگزیده‌اند. تمثیل زاییده‌ی تصویرگرایی و تصویرگرایی زاییده‌ی تخیل قوی یک شاعر یا نویسنده و حتی یک قوم و ملت است. تمثیل در زبان فارسی از نظر ساختار به دو بخش توصیفی (کوتاه یا فشرده) و روایی (گسترده) تقسیم می‌شود. تمثیل روایی بیش ترشکل داستانی دارد که شامل حکایات انسانی، حیوانی، فابل و.... است و تمثیل توصیفی در برگیرنده‌ی یک یا چند جمله است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: تشبیه تمثیلی، اسلوب معادله، کنایه و استعاره‌ی تمثیلی. در این مقاله‌ی توصیفی با واکاوی نسخه خطی دیوان اشعارمیرزا احمد متولی باشی از شعرای عصر قاجاری و دوره‌ی بازگشت ادبی، به جست و جوی انواع تمثیل روایی و توصیفی در اشعار وی پرداخته و چگونگی کاربرد و انواع هریک از تمثیل‌های به کار رفته در دیوان اشعار وی را بیان می‌کنیم.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. قرآن کریم،(1376)ترجمه محمد مهدی فولادوند، تهران: دارالقرآن کریم.
  2. بهمنیار، احمد،(1338)، یغما، سال دوم، شماره 9 ص393.
  3. تجلیل، جلیل،(1391)، معانی و بیان، تهران: نشرمرکز.
  4. تقوی، محمد،(1367)، حکایت حیوانات در ادب فارسی، تهران: انتشارات روزنه.
  5. جوینی، عطاملک،(1389)، تاریخ جهانگشا، با اهتمام سید شاهرخ موسویان، تهران: دستان.
  6. حسینی کازرونی،سیداحمد،ضیا،محمدرضا وحمیدی،سیدجعفر،(1398)،تولیت آستانه حضرت شاه چراغ(ع)،فصلنامه فرهنگ رضوی،پذیرش زمستان1398.
  7. حکیم آذر، محمد،(1390)، اسلوب معادله در غزل سعدی، فصلنامه پژوهش نامه ادبیات تعلیمی، بهار1390، سال سوم، صص163-184.
  8. حمیدی، سیدجعفرو شامیان، اکبر،(1384)، سرچشمه‌های تکوین و توسعه‌ی انواع تمثیل، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، ص57.
  9. خسروی، حسین،(1389)، اسلوب معادله در شعر، فصلنامه شعر، بهار1389، شماره69صص62-58.
  10. دهخدا، علی اکبر،(1377)، لغت نامه، ج5 تهران: دانشگاه تهران.
  11. زرین کوب، عبدالحسین،(1366)، بحر در کوزه، تهران: علمی، فرهنگی.
  12. شفیعی کدکنی، محمدرضا،(1375)، صورخیال در شعرفارسی، تهران: انتشارات آگاه.
  13. شعاع شیرازی، میرزامحمدحسین،(1392)، تذکره‌ی شکرستان، مقدمه، تصحیح و تعلیق عبدالرسول فروتن، قم مجمع ذخائر اسلامی.
  14. شمیسا، سیروس،(1386)، بیان، تهران: نشرمیترا.
  15. شیری، قهرمان،(1389)، تمثیل و تصویری نو از کارکردها و انواع آن. کاووش نامه، سال11شماره20، ص32.
  16. طالبیان، یحیی،(77-1378)، تشبیه تمثیل در شعر منوچهری، فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی شهیدباهنرکرمان، دوره جدید زمستان1377و بهار1378شماره4و5 صص81-72.
  17. طباطبایی، محمد حسین،(1345)، تفسیر المیزان، ج 17، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، تهران:  انتشارات محمدی.
  18. عبداللهی، محبوبه،(1393)، تمثیل روایی و انواع آن در ادب فارسی، پژوهش‌های ادبی و بلاغی، صص129-113.
  19. فتوحی، محمود،(1386)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
  20. ---------،(1384)، تمثیل، ماهیت، اقسام، کارکرد، مجله دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی، سال12و13شماره49-47صص177-141.
  21. فسایی، میرزاحسن،(1388)، فارسنامه، ج 2، تصحیح و تحشیه منصور رستگار فسایی، تهران: امیرکبیر.
  22. کاشیان، حمیده،(1385)، سایت دانشنامه رشد، فابل.
  23. کریمی فرد، غلامرضا،(1387)، تشبیه تمثیل در قرآن از نگاه زمخشری، نشریه ادب وزبان فارسی، دانشکده ادبیات علوم انسانی شهید باهنر، شماره23صص270-257.
  24. کزازی، میرجلال الدین،(1373)، بدیع و زیباشناسی سخن پارسی، تهران: مرکز.
  25. متولی باشی،میرزا احمد ،(1282 ق)، نسخه خطی دیوان اشعار، مرکز پژوهش‌های حضرت شاهچراغ(ع) شماره ثبت ۳۰.
  26. مرتضایی، جواد،(1390)، تمثیل، تصویریاصنعت بدیعی؟فصلنامه پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان، زمستان1390، شماره پیایپی 12، صص38-29.
  27. همایی، جلال الدین،(1367)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: علمی، فرهنگی.
فصل نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی

دوره 12، شماره 46
زمستان 1399
صفحه 29-42

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار