دانشیار گروه فرهنگ و زبانهای باستانی ایران دانشگاه شیراز
چکیده
فارسی باستان، گونهی زبانی به کار رفته به خط میخی در سنگ نوشتههای شاهان هخامنشی (سدههای ششم تا چهارم پیش از میلاد) است که در حقیقت نشان دهندهی گویشی از گویشهای ناحیهی پارس و یکی از گویشهای جنوب غربی ایران است. این زبان با واژههایی از گویش دیگر و با گونههایی کهنگرا نوشته شده است و به خوبی ویژگیهای سبکی و زبان ادبی بودن را در خود دارد.
در کتیبهی فارسی باستان آرامگاه، داریوش که در کنار در ورودی آرامگاه داریوش نوشته شده و به کتیبهی DNb معروف است، داریوش خود را در یک هیأت شاه آرمانی معرفی میکند که میتوان آن را «آیین شهریاری» نامید و داریوش میخواهد خود را در آن آیینه جای دهد و در قالب پیامی به گوش جهانیان برساند. مقایسهی نوشتههای دیگر داریوش با این کتیبهی آرامگاه که آخرین سخنان اوست، این تصور القا میشود که این کتیبه شاید نوعی وصیتنامه باشد.
در بند آخر کتیبهی داریوش، شامل ده سطر اندرزی است که به یکی از جوانان جامعه که احتمالاً از آنانی که در صف سربازان جاویدان یا فرماندهان آینده قرار میگیرند، میدهد. از دیگر ویژگیهای این کتیبه، مسائل و مباحث اخلاقی است که داریوش بر آن تأکید فراوانی دارد.
- قریب، بدرالزمان (1347). کتیبهی تازه یافتهی خط میخی منسوب به خشایارشاه. مجلهی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 1و2 سال 96، بهمنماه 1347، ص1-28.
- قریب، بدرالزمان (1387). وصیتنامهی داریوش در سنگنوشتهی نقش رستم. مجلهی فارسی شناخت بنیاد فارسیشناسی، دوره جدید، شمارهی 1، بهار 1387 ص 107-114.
- مولایی، چنگیز (1384). راهنمای زبان فارسی باستان، تهران، مهر نامگ.
ب) آلمانی، انگلیسی و فرانسوی:
- Bailey, H.W. (1979). Dictionary of khotan saka, Cambridge.
- Brandstein, W. und M. Mayrhofer. (1964) Handbuch des Altpersischen, Wiesbaden.
- Hoffmann, K. (1976). Aufsätze zur Indo-iranistik, Bd. 2, Wiesbaden.
- Kent, R.G. (1953) old Persian, Grammar, Texts, Lexicon, New Haeven.
- Locoq, P. (1997) Les inscriptions de La Perse achéménide, Gallimard.
- Mackenzie, D. N. (1990) A Concise Pahhavi Dictionary, London.
- Mayrhofer, M. (1986-2001). Etymologisches wörterbuch des Altindoarischen, I-III, Heidelberg.
- Schmitt. R. (1991). The Bisitun Inscriptions of Darius the Great, old Persian Text, London.
- Schmitt. R. (2000). The old Persian Inscriptions of Naqsh-i Rustam and Persepolis, London.
- Schmitt. R. (2009). Die altPersischen Inschriften der Achaimeniden, Wiesbaden.
- Sims-Williams, N. (1981). The final paragraph of The Tomb-Inscription of Darius I (DNb, 50-60): The old Persian Text in The light of an Aramaic versian, BSOAS, XLIV, 1, 1981 , pp.1-7.
ابتدای صفحه